Plebania, zabudowania gospodarcze i ... gorzelnia!

Widok Plebani usytuowanej szczytami prosto w drzwi kościelne

Na ten świąteczny czas oddaję dla Państwa kolejne odczytane opisy z Inwentarza księdza Kafarskiego. Korzystając z wolnego świątecznego czasu zachęcam wszystkich czytelników do zapoznania się z całym zamieszonym dotychczas opisem. Ukończywszy opis inwentarski Kościoła Ksiądz Kafarski opisał dokładnie nowo wybudowaną plebanię oraz budynki gospodarcze. Zachowany opis plebani oraz zabudowań znajdujących się na placu dookoła jest na tyle dokładny, że znając usytuowanie czynnej do niedawna Plebani, możemy sobie ówczesne zabudowania wyobrazić. 

Nieco trudności możemy mieć z budynkami gospodarczymi, gdyż do czasów współczesnych zachowało się ich niewiele. Tylko najstarsi mieszkańcy Grocholic pewnie pamiętają istniejącą jeszcze po wojnie zabudowę z XIX w. 

Zachowały się również cenne opisy remontowanych organów oraz nowo wybudowanych na placu plebańskim zabudowań dla dwóch mieszkańców Grocholic, którzy w zamian za możliwość wybudowania domostw zmuszeni byli do świadczenia pracy na rzecz Plebani.Co ciekawe dzięki opisowi księdza Kafarskiego znamy imiona i nazwiska tych Grocholiczan. Dzięki zamieszczonemu opisowi poznajemy również imiona i nazwiska ówczesnych dziedziców Zdzieszulic - Jan Bilowski (zmarły w 1799 r) i Łękawy - Daniel Spinek.

Plebania nowa z drzewa w kostkę obrobionego, długa sążni 9, na szerokość

sążni 5. Szczytami na wschód i zachód  słońca, prosto w kościelne drzwi wielkie.

Z południa jest ganek na słupach okrągłych czterech z gzymsami. Po tym 

sionka w której jest przemurowany … [nieczytelne] z sklepieniem. Ściany w sieni, kominki i

cztery dymy. Sabatnik w izbie czeladnej murowane z cegły na wapno

… [nieczytelny] duży nad tym sklepieniem siennym jest jeden lepiony na stolcu i na wierzchu

nadmurowany z gzymsami i wytrynkowany nad dachem z roku 1792

Izb jest cztery i garderobek dwie, też jest z sionki jest izba gościnna

w której jest piec biały kaflowy gładki duży nowy z podmurowaniem 

na dwie izby. Z tego pokoju są drzwi przy piecu fasowane na zawiasach

… [nieczytelny] z zamkiem francuskim cotarą i zasuwką i rękojeścią. W środku

Do drugiego pokoju mniejszego z tego są drzwi do garderobki z filarkami

z zamkiem francuskim zasuwką i zawiasami. Z sieni są drzwi do 

dużych pokoi … [nieczytelne] z zamkami antabami i kluczami francuskimi.

Okien w pierwszym pokoju jest trzy, w drugim jedno i w garderobie jedno.

Te pięć okien porządne ramy listwowane, w tafle arkuszowe 

na kit dane, kołkami i haczykami bez prętów, dubeltowo otwierające się.

Na drugiej stronie sienki jest izba stołowa duża w której jest piec kaflowy 

zielony podmurowany połową a drugą połową murowany z cegły. Przy

piecu są drzwi z zawiasami i haczykiem do izby czeladnej, z której są

drzwi do garderoby albo komory z zawiasami i zamkiem prostym. 

W tej komorze są schody murowane pod podłogę do piwnicy która 

jest nowa wymurowana sklepiona z okienkiem na zachód z cegły 

i wapna. Drzwi dębowe z zawiasami z sztoblem. W tych izbach okien jest 

drugie pięć. W izbie stołowej trzy, w czeladnej jedno i komorze jedno. Wszystkie 

w drzewo, szkło w tafelki oprawione, dwa z tych 

otwierają się z haczykami i okiennic jest 8 z zawiasami przesuwalnymi i ze sztabami 

i haczykami, przy ścianie skobelki. Z izby czeladnej są drzwi z zawiasami, klamką 

i haczykiem do sieni, która jest wymurowana i przed piecami także zielono

w firsztecie siennym murowanym są drzwiczki z klamką i zawiasami z jednej.

W sieniach są duże drzwi jedne z ganku z zamkiem i kluczem dużym, 

Drugie z sieni do drugiego ganku drzwi z zawiasami, klamką i ryglem 

żelaznym. Ganek drugi także na słupach okrągłych z gzymsami z 

którego drzwi są naprawione. Do izby stołowej także są drzwi z zawiasami 

z zamkiem francuskim i haczykiem. Wszystkich drzwi jest dwanaście w

tym budynku stolarską robotą z filarkami wyrzynanymi. Ósme drzwi

fasowane w pokoju, dziewiąte i dziesiąte w sieniach gładkie, do piwnicy 

dębowe jedenaste a dwunaste w forście [?]  okiennym proste oboje. Zawiasów 

w esy 7 par a 5 par prostych. Zamków francuskich z kluczami jest pięć z tych 

trzy z antabami są, bez antab dwa. Prostych zamków jest dwa, 

klamek z rękojeścią żelazną jest trzy i rygiel duży jeden, haczyków trzy.

Podłoga we wszystkich izbach, garderobkach i sience jednej i drugiej brukowa 

z tarcic heblowanych na legarach, drewła nowo wszędzie dane.

Przy kominkach i piecach cegła nowo nadmurowana. Dymów od

kominków cztery, od pieców dwa razem [?] 6. Każdy osobno murowanych

ciągnących się do komina dużego jednego na stolcu lepionego i nadmurowanego.

W sieni … [nieczytelne] w kamień jest sklepienie i sufit murowany i wytynkowany.

Pułap z tarcic heblowanych w fugi na zakładkę danych na których całkowicie 

jest polepa z gliny ulepiona. Pod dachem jest gzyms dookoła 

budynku i ganków obu. Dach jest podkrokwiony i gontami cały

pobity. W środku tego dachu są tarcice przybite wokoło 

w których są okienka dla widoku na górze. Nad tymi tarcicami 

jest drugi dach z miedzi włoskiej dobity gontami z szczytami 

tarcicami i gzymsami całkowitymi tak jak na kościele. 

Na wierzchu przykryty. Na gankach obydwu daszki z okienkami 

gontami i koronkami na wierzchu pobite. Za komórką 

czeladną jest prewel czyli loca podłużna przystawione i gontami od ściany

pobite do którego są dwa wejścia.

Plebania widok od południa

Plebania widok od strony północnej

1. Prosto w ganek na podwórzu jest studnia stara ale wyremontowana nowo

Przebrzona [?] i dno nowe w niej dane. Za tą studnią jest izba czeladna z sienią, 

kumorą i wystawą, piecem sabatnikiem i kominem … [nieczytelne] nalepionym

Okno jedno, drugie w komorze, drzwi troje z zawiasami … [nieczytelne] na skoblach. 

Dach tarcicami pobity stary naprawiony i przystawkami z drugiej strony komina

tegoż budynku … [nieczytelny] gorzelnia z jednym oknem izby także domu 

pobite na pułapie zrobiona jest nowa suszarnia. Ten budynek 

jest nowy i kominy kazałem porobić nowe.

Za tą gorzelnią przystawiłem chlew nowszy i insze dalej cięgiem 

chlewy. Wozownię postawiłem z cegieł. Gdzie chlewów jest 

siedem i ósma wozownia czyli szopka. To wszystko nowo podkrokwione

podłutowane i deskami pobite. Za tym dalej cięgiem są obory 

na bydło chlewów trzy. Te są stare chlewy snopkami poszyte

tylko  w zreperowane przykrycie i drzwi do tychże chlewów.

Zabudowania gospodarcze

2. Budynek z starej plebani która była prosto w okna stołowej izby, postawiłem

i drugie dwie izby nowe przystawiłem; na placu prosto w

ogród do kościoła należący. Czworaki, komin jeden, piece dwa 

kominków cztery, okien 6 w drewnie tafelki oprawione, drzwi 4-ro z

zawiasami i szkobelkami żelaznymi, pułap, dach połową gontami

a drugą połową deskami. Do sieni przechodniej drzwi dwie . Ten 

budynek jest nowy ze wszystkim postawiony aby była z ludzi mieszkających 

posługa jako dla Plebani, jako i  Plebańskiego gruntu i 

placu. Całkowicie jak ogród szeroki kościółkoski [?] do fary należącego.

3. Budynek z jedną izbą kumorą i sienią dopomogłem postawić Anto-

niemu Stachurskiemu jako się przy końcu tej książki opisało 

na placu za mostem nazwiskiem Strażkomskim i ogrodzie. Do tej

izby dałem na okno w tafelki w drewno oprawione, także tam 

stodołę sobie postawił i pokrył, podmur ogrodził, ale to wszy

stko na placu i ogrodzie Plebańskim i moja pomocą.

Rok 1796 23 maja temu Antoniemu Stachurskiemu za też

 chałupę i drzewo stodulskie … zapłaciłem zł. 36, dałem 

trzydzieści i sześć a jego za dziada obruciwszy kościelnego 

jako wysłużonego Plebanii w Szpitalu osadziłem. 

Ks. Stanisław Kostka Kaffarski

6. Za plebanią nową i rezydencją jest wozownia z boku są dwa

chlewiki z drzwiami na zawiasy na drobiazgi i … [nieczytelne] za tą 

wozownią w jednym zabudowaniu jest stajnia na 6 

koni, żłoby i drabiny. Drzwi jedne z zawiasami i szkoblami, 

pułap i dach gontami i to całe zabudowanie pobite.

4. Stodoła  stara była na deskach 4 o jednym klepisku ale się ze

wszystkim obaliła. Tak, że Roku 1798 postawiłem nową 

stodołę o dwóch klepiskach i trzech sąsiekach dużą

i przestronną, szeroką na 5 sążni z drzewa całkowitego 

podkrokwiona podłużna od dołu jednym szamem 

dookoła deskami obita resztę snopkami pokryta.

5 x Spichlerek z górą na wsypanie zboża postawiłem przy stodole i nowo 

poszyty, gdzie strych  także nowy na siano postawić kazałem.

7 Budynek na skrajnie gruncie Plebańskim za pozwoleniem 

moim i kontraktem z opisu powinności z trzeciej tego 

gruntu części jeden dzień w tydzień posługi do Plebanii . Który 

uczciwy Wincenty Kołodziej swoim kosztem i pracą 

postawił sobie ten że budynek a także oborskie , stodolskie.

Rok 1796 kontrakt na pilowanym papierze.

8 1799 organy  dwieści miedziano całkowicie zrobione odstroiły się i 

miechy ze wszystkim popsute. Tak że roku 1799 organistka sprowadziłem 

i ze wszystkim miechy, głosy, walce przerobił nowo i klawisze. Z boku 

dał firanki przykrycie z ramami, która była przed tym w środku niewygodnie bo tyłem do wielkiego ołtarza. Taż reparacja organ kosztuje mnie zł. 500 a przed tym zł. 1500 i … [nieczytelne] 2000 i daszek słomą pokryty nad sufitem na górze pod dachem 

kościelnym ażeby śnieg nie zawiewał na organy kazał zrobić.

9 Także roku 1799 dnia 4-go kwietnia Jaśnie W. Pan Jan Bilowski Dziedzic z 

Dzieszulic oddał mi do rąk moich Księdza Tomasza Kafarskiego 

Proboszcza Grocholic sumę złotych 1000 tysiąc zł. Którą z jego 

dyspozycją tęż sumę na wyderkoff wieczny oddałem 

J[aśnie] P[anu] Danielowi Spinkowi Dziedzicowi dóbr Łękawy, na Łękawie

czem obligatione anej census adezeknia Parafi Grocholic [?]  i ve ejus 

Parocho zapisana też suma na mszę w miesiącu dwie za dusze fundatora 

J[aśnie] Jana Bilowskiego dóbr Dzieszulic dziedzica, który umarł w 1799 r.

[dalej dwie linijki nieczytelne]

10 1800 [rok] na skrajnie roli Plebańskiej w dwóch częściach 

budynek i wszystkie zabudowanie gospodarskie uczciwy 

Jan Turkowicz [Jurkowicz?] Budnik za moim pozwoleniem swoim 

kosztem i pracą wybudował i te rolę z łąkami aż do granicy 

szlacheckiej od drogi kuźnickiej trzyma z powinnością 

dwóch dni w tydzień robienia.