Pierwsze koty za płoty ... pierwsza strona odczytana

cd ...
Wciągnęły mnie strasznie te odnalezione dokumenty - postanowiłem jak najszybciej podzielić się z Wami tym odkryciem.
Będę co 2-3 dni publikował zdjęcie jednej strony z tłumaczeniem na "Nasze". Oczywiście starałem się przepisywać ten tekst księdza Tomasza tak aby zachować jak najwierniej ówczesny język i styl, zmuszony jestem jednak wielokrotnie używać formy współczesnej dla lepszego zrozumienia tekstu. W miejscach gdzie nie zdołałem odczytać wyrazu lub zdania wstawiałem wielokropek z zaznaczeniem [nieczytelne], w przypadku wątpliwości również zaznaczałem te wątpliwości. Pojawiają się również wstawki łacińskie, które mimo prób nie zawsze dają się przetłumaczyć. Myślę, że dopiero po zakończeniu odczytywania całego dokumentu postaram się porozmawiać ze specjalistami od łaciny nowożytnej w celu doprecyzowania tych zapisów * Jeden z zapisów łacińskich już został rozszyfrowany dzięki pomocy Pani Annie, której serdecznie dziękuje (szczegóły w opisie pod tekstem oraz w komentarzu pod tym wpisem).





Jeżeli ktokolwiek będzie miał jakieś sugestie co do przepisywanego tekstu lub też zdoła odczytać brakujące fragmenty to proszę o podzielenie się tymi uwagami.
 Pod tekstem przepisanym zamieściłem notatki dot. Księdza arcybiskupa i księdza proboszcza  oraz króciutkie wyjaśnienie zaistniałej sytuacji.

Pierwsza prezentowana strona została opatrzona króciutkim wstępem, następnie następują opisy: kościoła, murów, okien i drzwi. Opis z tej strony pozwala na dość dokładne wyobrażenie sobie kościoła. Dokładnie opisuje ksiądz Tomasz wielkość poszczególnych części kościoła umiejscowienie zakrystii ze skarbczykiem, umiejscowienie oraz ilość i dokładny opis okien, drzwi i kropielnic. Możemy na tej stronie dowiedzieć się jakie wymiary miała ówczesna świątynia oraz jaki był stan zachowania murów wewnątrz kościoła i zewnętrznych ścian. Ciekawostką jest informacja o dwóch grobach w prezbiterium, w tym jednym dziecięcym oraz informacja o umieszczeniu nad drzwiami głównymi daty 1233 r. (daty często podawanej jako daty  erygowania parafii w Grocholicach). Co ważne jak się okazuje dookoła kościoła  Zachęcam do lektury i komentowania opisu.

TEKST:

Opisanie Reparacji kościoła spustoszałego przed kilka

lat ruiny zapieczętowanego [nadpisane]; w miasteczku Grocholice w kluczu

kluckim, Dobrach W[ielmożnego] Księdza Michała Poniatowskiego* arcybiskupa

Gnieźnieńskiego, Prymasa. Zaczętej od czasu nastania Księdza Tomasza

Kafarskiego* [nieczytelne] roku 1788 dnia 2 sierpnia

... [nieczytelna linijka]

x Kościół na wschód słońca jesiennego wielkim ołtarzem postawiony murowany

Długości większego chóru łokci* 30, mniejszego czyli prezbiterium 20

Szerokości większego 20 Prezbiterium 15; który to kościół jak przedtem

Można było mówić „spelunca latronis” [jaskinia zbójców – tłum. M.J], tak teraz ozdobną … [nieczytelne]

Mury w Większym chórze wysokości łokci 25 na trzy wszędzie grzyb[?]

Ściany wewnątrz jak były przed tym arkady do sklepienia wyróżniane [?]

do murłat nadmurowane, dziury pozaprawiane

w mniejszym chórze [prezbiterium] wysokie łokci 12 nowo nadmurowane dookoła

ścian półczwarta łokcia. Sklepienia w kilku miejscach z

obu stron naprawione mocno zaklinowane. Dwa groby w

prezbiterium z [s]klepiniem cały nowy jeden, drugi dziecinny

zreperowany. Zewnątrz u góry kościoła [nadpisane] ściany gzymsem murowanym

dookoła kościoła przyozdobione. Szkarpy dubeltowe

w liczbie x2 [mało czytelne może to być inna liczba] zreperowane, dachówką opatrzone. Zakrystia z skarbczykiem obok z Prezbiterium z strony północnej szerokie

łokci 9[?], długie 15, przemurowane i drzwi żelazne do skarbczyka

dane. Sklepione i szczytu nad nimi nowe na razie nadmurowane

zgoła cały kościół zewnątrz i wewnątrz zreperowany

nadmurowany i nowo wytynkowany. Bruk na łokieć

w koło całego kościoła szeroki pod okap na ziemi wybrukowany

x Okna w większym chórze są cztery z południa, dwa z północy, dwa

wschód, łokci 6 szerokie potrzecia, piąte nad chórem mniejsze

w Prezbiterium także cztery, na południe, dwa małe [?]

dwa wysokie łokci cztery, szerokie półtrzecia, te wszystkie okna

nowe w ołów oprawione, prętami żelaznymi przybite i obmurowane

dziesiąte okienko w zakrystii szafkowe[?] także nowe z kratą

żelazną na wschodnia stronę. I okno okrągłe w gwiazdę w facjacie…. [nieczytelne]

Dedicatiunis Eklesie Signa [łacina] były stare, ledwie znać było, kazałem

nowe krzyże wmalować, dwanaście na murze a trzynasty

Renowatio Salmi [łacina]nad drzwiami zakrystii w …[nieczytelne]

każdego krzyża lichtarzyki więzy żelazne nowe … [nieczytelne]*

x Drzwi do kościoła duże, drugie z południa trzecie do za-

krystii, wszystkie troje z futrynką dębową wmurowane,

dubeltowo otwierane, szalowane, gwoździami

okrągłymi przyozdobione, zawiasami okrutnemi[?] u dużych

drzwi 6, u mniejszych po cztery zawiasy. zamkami haczykiem

szuffryglami żelaznymi u góry i u dołu

dobrze opatrzone nowe ze wszystkim siwo pod

pokost wszystko, aby nie gniły pomalowane. Nade drzwiami

dużymi wypustka z dachówką i słupcom okrągłym

przymurowanymi siwo pomalowanymi z Rokiem 1230 [prawdopodobnie] … [nieczytelne]

kropielnica kamienna wmurowana. U drugich drzwi drugi

kamień … [nieczytelne] dawniej wyrobiony i pomalowany

U zakrystii kropielniczka kamienna na … [nieczytelne]

Te wszystkie trzy kamienne kropielnice nowe

* Ksiądz Arcybiskup Michał Poniatowski - Michał Jerzy Poniatowski herbu Ciołek (ur. 12 października 1736 w Gdańsku, zm. 12 sierpnia 1794 w Warszawie) – sekretarz wielki koronny od 1768, biskup płocki od 1773, ostatni prymas I Rzeczypospolitej od 1784, członek Straży Praw, opat komendatoryjny czerwiński w 1782 roku, członek konfederacji targowickiej, prezes Komisji Edukacji Narodowej, członek Royal Society, wolnomularz.

Syn Stanisława Poniatowskiego, kasztelana krakowskiego i Konstancji Czartoryskiej, najmłodszy brat Stanisława Augusta Poniatowskiego. 
 
*† Kostka-Kararski (Kafarski?)  Tomasz Stanisław proboszcz parafii Wszystkich Świętych w Grocholicach 1788-1813

* łokieć - 1 łokieć ( staropolska miara podstawowa) = 2 stopy = 0,5955 m

*Dedicationis ecclesiae - należy zachować dawny i chwalebny zwyczaj umieszczania krzyżów sporządzonych z kamienia, spiżu lub innego stosownego materiału, albo rzeźbienia ich na ścianach kościoła. Należy zatem przygotować dwanaście lub cztery krzyże, stosownie do liczby namaszczeń i odpowiednio rozmieścić na ścianach kościoła na stosownej wysokości. Pod każdym krzyżem należy umieścić mały uchwyt, w który wkłada się mały świecznik z zapaloną świecą

Zgodnie z informacjami znalezionymi w internecie w roku 1781 podczas wielkiego pożaru Grocholic kościół uległ znacznemu zniszczeniu i w latach 1781 -1785 był zamknięty. W 1788 roku proboszcz parafii Tomasz Kafarski przeprowadził gruntowny remont świątyni. Do 1781 r. oprócz kościoła pod wezwaniem Wszystkich Świętych na terenie parafii znajdowały się jeszcze:

• Kościół szpitalny p.w. Ducha Świętego na Zamościu (wybudowany w 1562 roku – spłonął w1781 roku);
• Kościół p.w. Jana Chrzciciela i św. Doroty (wybudowany w pierwszej połowie XVI wieku – spłonął w 1781 roku);
  
  
  cdn ...